10 تمرین و بازی برای افزایش تمرکز کودکان بیش‌فعال

کودکان مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) معمولاً با مشکلاتی در تمرکز و حفظ توجه مواجه هستند. این مشکل می‌تواند بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی، و حتی زندگی روزمره کودک بیش فعال تأثیر بگذارد. خوشبختانه، تمرین‌ها و بازی‌هایی وجود دارد که می‌توانند به بهبود تمرکز کودکان با توجه کم  کمک کنند. در این مقاله، به معرفی 10 تمرین و بازی موثر برای افزایش تمرکز کودکان بیش‌فعال می‌پردازیم.

1. بازی حافظه (Memory Game)

بازی‌های حافظه‌ای که از کارت‌ها یا اشیاء مختلف استفاده می‌کنند، می‌توانند به کودک کمک کنند تا حافظه و توجه خود را تقویت کند. در این بازی‌ها، کودک باید جفت‌های مشابه را پیدا کند و این کار نیازمند تمرکز و توجه به جزئیات است.

2. مدیتیشن کودکان (Mindful Breathing)

مدیتیشن و تمرینات تنفسی ساده می‌توانند به کودکان کمک کنند تا ذهن خود را آرام کرده و تمرکز خود را افزایش دهند. این تمرین می‌تواند شامل نشستن در یک مکان آرام و توجه به تنفس‌های عمیق و آهسته باشد.

3. پازل‌ها

پازل‌ها نیازمند دقت و تمرکز برای تکمیل هستند. پازل‌های تصویری یا سه‌بعدی می‌توانند به کودکان مبتلا به بیش فعالی کمک کنند تا توجه خود را به یک فعالیت خاص معطوف کنند و از این طریق تمرکز خود را تقویت کنند.

4. بازی “ساکت باش و حرکت نکن” (Freeze Game)

در این بازی، کودک باید به دستور “حرکت کن” شروع به حرکت کند و با شنیدن دستور “ساکت باش و حرکت نکن” فوراً متوقف شود. این بازی به کودک کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر بدن و توجه خود داشته باشد.

5. بازی‌های تخته‌ای (Board Games)

بازی‌های تخته‌ای مانند شطرنج، دوز، یا حتی منچ می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های برنامه‌ریزی، حل مسئله و تمرکز را تقویت کنند. این بازی‌ها نیازمند توجه به حرکات حریف و برنامه‌ریزی برای حرکات بعدی هستند.

6. کتاب خواندن با صدای بلند

خواندن کتاب با صدای بلند، چه توسط خود کودک یا والدین، می‌تواند به افزایش توجه و تمرکز کودک بیش فعال کمک کند. این فعالیت نه تنها به تمرکز بر متن نیاز دارد، بلکه به تقویت مهارت‌های زبانی و شنیداری نیز کمک می‌کند.

7. تمرینات یوگا (Child Yoga)

یوگا با تمرینات آرام و متمرکز، به کودکان کمک می‌کند تا تعادل ذهن و بدن را پیدا کنند. حرکات ساده و قابل‌اجرا برای کودکان می‌تواند تمرکز و آرامش آن‌ها را افزایش دهد.

8. رنگ‌آمیزی و هنرهای دستی

رنگ‌آمیزی و انجام فعالیت‌های هنری مانند نقاشی یا ساخت کاردستی، به کودک اجازه می‌دهد تا بر روی یک فعالیت خاص تمرکز کند. انتخاب رنگ‌ها و دقت در جزئیات، به تقویت توجه و خلاقیت کمک می‌کند.

9. بازی‌های حرکتی ساختاریافته (Simon Says)

بازی‌هایی مانند “Simon Says” که کودک باید به دستورات دقیق عمل کند، می‌تواند به تقویت مهارت‌های تمرکز و توجه کمک کند. این بازی نیازمند گوش دادن دقیق و پاسخ به موقع است.

10. بازی لگو (Lego Building)

ساختن سازه‌های مختلف با لگو نیازمند خلاقیت و توجه به جزئیات است. این بازی می‌تواند به کودک کمک کند تا تمرکز خود را افزایش دهد و همچنین مهارت‌های حل مسئله را تقویت کند.

درمان نقص توجه و تمرکز در کودک بیش فعال

درمان نقص توجه و تمرکز در کودکان مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که شامل مداخلات رفتاری، دارویی، و تغییرات سبک زندگی می‌شود. هر کودک منحصر به فرد است، بنابراین برنامه درمانی باید با توجه به نیازهای خاص کودک تنظیم شود. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی رایج برای بهبود توجه و تمرکز در کودکان بیش‌فعال اشاره می‌شود:

1. درمان‌های رفتاری

درمان‌های رفتاری یکی از موثرترین روش‌ها برای مدیریت نقص توجه و تمرکز در کودکان بیش‌فعال است. این روش‌ها شامل:

• رفتاردرمانی (Behavioral Therapy): هدف از رفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های جدید به کودک و اصلاح رفتارهای نامطلوب است. این درمان‌ها معمولاً شامل تنظیم قوانین مشخص، استفاده از تقویت‌های مثبت و منفی، و ایجاد سیستم‌های پاداش و محرومیت برای تغییر رفتارهای کودک است.
• آموزش والدین: آموزش والدین برای مدیریت رفتارهای کودک در خانه نیز بسیار موثر است. والدین می‌توانند با یادگیری تکنیک‌های مناسب، به کودک کمک کنند تا رفتارهای خود را کنترل کند و تمرکز بیشتری پیدا کند.

2. درمان‌های دارویی

داروی تمرکز کودک شامل داروهای محرک مانند متیل‌فنیدیت (Ritalin) و آمفتامین‌ها (Adderall) می باشد که اغلب برای کودکان مبتلا به ADHD تجویز می‌شوند. این داروها با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، می‌توانند به بهبود تمرکز و کاهش رفتارهای بیش‌فعالانه کمک کنند. همچنین داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین (Strattera) نیز در برخی موارد تجویز می‌شوند.

نکته: مصرف دارو باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود و والدین باید به دقت اثرات جانبی احتمالی را مورد توجه قرار دهند.

3. مداخلات آموزشی

• استراتژی‌های آموزشی خاص: کودکان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است در مدرسه نیاز به روش‌های آموزشی خاص داشته باشند. این ممکن است شامل استفاده از برنامه‌های آموزشی فردی، کاردرمانی برای بیش فعالی، زمان‌های استراحت منظم، و کاهش حواس‌پرتی‌ها در محیط کلاس باشد.
• آموزش مهارت‌های سازماندهی و مدیریت زمان: کمک به کودکان برای یادگیری مهارت‌های سازماندهی، مانند استفاده از جدول های زمان بندی و چک لیست‌ها، می‌تواند به بهبود تمرکز آن‌ها کمک کند.

4. تغییرات سبک زندگی

• تغذیه سالم: تحقیقات نشان داده است که تغذیه می‌تواند بر رفتار و تمرکز کودکان تأثیر بگذارد. مصرف غذاهای غنی از پروتئین، اسیدهای چرب امگا-3، و کاهش مصرف قندهای ساده ممکن است به درمان عدم تمرکز کمک کند.
• فعالیت بدنی: ورزش منظم می‌تواند به تخلیه انرژی اضافی کمک کند و سطح توجه کودک را افزایش دهد. فعالیت‌هایی مانند دویدن، شنا، یا حتی یوگا برای کودکان می‌تواند مفید باشد.
• خواب کافی: کمبود خواب می‌تواند علائم بیش‌فعالی را تشدید کند. بنابراین، اطمینان از اینکه کودک هر شب خواب کافی و با کیفیت دارد، اهمیت زیادی دارد.

5. تمرین‌های ذهن‌آگاهی و مدیتیشن

تمرین‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن به عنوان بازی افزایش تمرکز کودکان بیش فعال می‌توانند به این کودکان کمک کنند تا ذهن خود را آرام کرده و تمرکز خود را افزایش دهند. این تمرین‌ها شامل تمرینات تنفسی، تمرکز بر لحظه حال، و کاهش استرس هستند که به کودک کمک می‌کنند تا توجه خود را بهبود بخشند.

6. بازی‌درمانی کودکان بیش فعال

بازی‌درمانی یک روش موثر و جذاب برای کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) است که از بازی به عنوان یک ابزار درمانی استفاده می‌کند. این روش به کودکان اجازه می‌دهد تا از طریق بازی، احساسات، افکار، و مشکلات خود را بیان کنند و در عین حال مهارت‌های مهمی مانند تمرکز، کنترل تکانه‌ها، و حل مسئله را بهبود بخشند.

نتیجه‌گیری

درمان نقص توجه و تمرکز در کودکان بیش‌فعال نیازمند یک رویکرد جامع و متناسب با نیازهای خاص هر کودک است. با ترکیب روش‌های رفتاری، دارویی، آموزشی، و تغییرات سبک زندگی، می‌توان بهبود قابل‌توجهی در توانایی‌های تمرکز و توجه کودکان مبتلا به بیش‌فعالی ایجاد کرد. همکاری نزدیک بین والدین، معلمان و متخصصان درمانی برای دستیابی به بهترین نتایج بسیار حیاتی است. با این حساب خانواده با کمک برخی تمرینات و بازی ها می تواند به کمک کودک برای افزایش توجه و تمرکز کودک بیش فعال بیابد. تمرین‌ها و بازی‌هایی که در این مقاله معرفی شدند، نه تنها برای کودکان بیش‌فعال جذاب و سرگرم‌کننده هستند، بلکه می‌توانند به طور مؤثری به بهبود تمرکز و توجه آن‌ها کمک کنند. با انتخاب و اجرای این بازی‌ها در محیطی حمایتی و مثبت، والدین و معلمان می‌توانند شاهد پیشرفت قابل‌توجهی در توانایی‌های تمرکز کودکان بیش‌فعال باشند. استمرار در این تمرینات و ایجاد برنامه‌های منظم می‌تواند نتایج بهتری را به همراه داشته باشد.