غربالگری رشدی فرآیندی است که می تواند به شناسایی کودکانی که ممکن است در معرض خطر تاخیر رشد یا ناتوانی قرار داشته باشند، کمک کند. غربالگری رشدی یک معاینه تخصصی است که هدف آن شناسایی نقاط عطف در رشد اولیه دوران کودکی در زمینه هایی مانند رشد شناختی، اجتماعی، هیجانی و فیزیکی است.

در طول غربالگری رشد، ممکن است از کودک خواسته شود که یک سری فعالیت های ساده مانند چیدن بلوک ها، اشاره به اعضای بدن یا پیروی از دستورالعمل های ساده را انجام دهد. متخصصان، به عنوان ارزیاب، رفتار کودک را مشاهده می کند و هر رفتاری را که با استانداردهای رشد مورد انتظار مطابقت ندارد، یادداشت می کند.

هدف از غربالگری رشدی شناسایی کودکانی است که ممکن است در مراحل اولیه با تاخیر رشد یا ناتوانی مواجه شوند تا خانواده ها بتوانند کمک مورد نیاز خود را دریافت کنند. این فرآیند کمک می‌کند هرگونه نگرانی رشدی است که ممکن است در آینده مانع یادگیری و رشد کودک شود و نیاز به ارزیابی یا مداخله بیشتر دارد، شناسایی شود. سپس خدمات مداخله زودهنگام برای کمک به رشد کودک و رسیدگی به هر زمینه نگران کننده ای ارائه می شود.

اکثر تست های غربالگری رشدی ساده، سریع و آسان برای اجرا هستند و بر رشد زبانی، شناختی، اجتماعی-هیجانی و حرکتی تمرکز دارند. اگر یک نگرانی رشدی در طول غربالگری شناسایی شود، ارزیابی و پیگیری بیشتر برای ارزیابی جزئیات بیشتر ضروری است. بسته به نتایج، کودک ممکن است به حمایت یا مداخله اضافی مانند گفتار درمانی، کاردرمانی یا مشاوره نیاز داشته باشد. توجه به این نکته مهم است که غربالگری رشدی شرایط خاصی را تشخیص نمی‌دهد، اما تشخیص زودهنگام تأخیرها و ناتوانی‌های رشدی را فراهم می‌کند و کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که کودکان از مراقبت و حمایت مناسب برای دستیابی به پتانسیل کامل خود برخوردار می‌شوند.

چه زمانی باید غربالگری رشدی انجام شود؟

غربالگری رشد باید به طور منظم در چند سال اول زندگی کودک انجام شود. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که غربالگری رشد حداقل در 9 ماهگی، 18 ماهگی، 24 ماهگی، 30 ماهگی و همچنین هر زمان که نگرانی در مورد رشد کودک وجود دارد، انجام شود.

چه کسی می تواند غربالگری رشدی را انجام دهد؟

غربالگری رشدی را می‌توان توسط متخصصان مختلفی از جمله پزشکان اطفال، پزشکان عمومی، کاردرمانگران و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی یا آموزشی که در غربالگری رشدی آموزش دیده‌اند، انجام داد.

چه نوع ابزاری برای غربالگری رشدی استفاده می شود؟

انواع مختلفی از ابزارها برای غربالگری رشدی استفاده می شود، از جمله پرسشنامه ها، چک لیست ها، ارزیابی های مبتنی بر مشاهده و آزمون های استاندارد. برخی از ابزارهای رایج مورد استفاده عبارتند از ASQ (Ages and Stages Questionnaires)، آزمون غربالگری رشدی دنور (Denver Developmental Screening Test) ، و چک لیست اصلاح شده برای اوتیسم در کودکان نوپا (Modified Checklist for Autism in Toddlers)، مقیاس رشد نوزادان و کودکان نوپا بیلی (Bayley Scales Of Infant and Toddler Development)، تست عملکرد حرکتی نوزاد (Test of Infant Motor Performance).

چه علائمی وجود دارد که نشان می دهد کودک ممکن است به غربالگری رشد نیاز داشته باشد؟

پرچم قرمز یا Red Flag ها در روند رشد کودک نشانه یا علامتی است که نشان دهنده تاخیر یا اختلال در رشد است. توجه به این نکته مهم است که بسیاری از کودکان ممکن است تاخیرها یا تفاوت‌های رشدی خاصی را نشان دهند که طبیعی است و نیازی به مداخله ندارد، اما برخی از تاخیرها یا تفاوت‌ها می‌توانند Red Flagهایی باشند که نیاز به ارزیابی یا مداخله بیشتر را نشان می‌دهند. برخی از نشانه‌هایی که نشان می‌دهد کودک ممکن است به غربالگری رشدی نیاز داشته باشد عبارتند از

• تأخیر در رسیدن به نقاط عطف رشد، مانند غلت زدن، خزیدن، راه رفتن یا صحبت کردن
• مشکل در تعامل اجتماعی یا ارتباط، مانند عدم تماس چشمی، اشاره نکردن یا اشاره نکردن، یا پاسخ ندادن به احساسات یا علایق دیگران
• رفتارها یا علایق تکراری یا کلیشه‌ای، مانند دست زدن، ردیف کردن اسباب‌بازی‌ها یا تثبیت روی یک شی یا موضوع خاص
• عدم علاقه به بازی اجتماعی یا تعامل با همسالان
• پاسخ‌های حسی غیرمعمول، مانند واکنش بیش از حد یا کمتر به مناظر، صداها، بوها یا لمس خاص
• هماهنگی حرکتی ضعیف یا مشکل در مهارت های حرکتی ظریف یا درشت
• پسرفت یا از دست دادن مهارت ها یا توانایی های قبلی.

اگر در طول غربالگری، احتمال مشکل رشدی در کودکی تشخیص داده شود، ارزیابی و پیگیری بیشتر برای تعیین ماهیت و شدت موضوع ضروری است. این ممکن است شامل آزمایش های تشخیصی، ارجاع به متخصصان مانند گفتاردرمانگران، کاردرمانگران یا متخصصان رفتار، یا پشتیبانی و نظارت مداوم باشد. خدمات مداخله زودهنگام باید در اسرع وقت آغاز شود تا نتایج رشد کودک به حداکثر برسد.